Gemeenten zijn volgens het BBV verplicht om 5 financiële kengetallen op te nemen in hun begroting en jaarrekening om inzicht te geven in hoe ze er financieel voor staan. Het bestuur wordt hiermee in staat gesteld om beter te sturen op de financiële positie. De kengetallen zijn voorgeschreven maar niet genormeerd.
We berekenen de kengetallen op basis van het balansbeeld ultimo 2024. In de tabel staan de actuele kengetallen zoals berekend bij deze jaarverantwoording 2024. Daarnaast staan in de tabel ook de kengetallen van de jaarstukken 2023 en de begroting 2024. Op basis van dit beeld is de conclusie dat de onderlinge verhouding tussen de kengetallen in relatie tot de financiële positie geen aanleiding geeft tot bijsturing. Onder de tabel geven we een toelichting op de kengetallen afzonderlijk.
Kengetallen | Jaarstukken | Begroting | Jaarstukken | |
2023 | 2024 | 2024 | ||
1.a | Netto schuldquote | 26,5% | 38,8% | 34,2% |
1.b | Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 26,0% | 38,8% | 27,9% |
2. | Solvabiliteitsratio | 50,5% | 50,9% | 54,0% |
3. | Structurele exploitatieruimte | 0,1% | 3,0% | 4,4% |
4. | Grondexploitatie | 26,9% | 23,6% | 32,4% |
5. | Belastingcapaciteit | 89,4% | 90,6% | 90,5% |
1a. Netto schuldquote
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente vergeleken met de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te krijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote ook exclusief doorgeleende geleden gepresenteerd. Op die manier wordt in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast.
De gecorrigeerde netto schuldquote geeft aan hoeveel van de vermogensbehoefte van de gemeente zelf (dus exclusief derden) extern gefinancierd is. In het algemeen geldt hoe lager het percentage, hoe beter. Normaal ligt de netto schuldquote van een gemeente tussen de 0% en 90%. Voorzichtigheid is geboden als de netto schuldquote tussen de 100% en 130% ligt, aldus de VNG. Helmond scoort hier goed, de druk van de rentelasten en aflossing kan opgevangen worden binnen de exploitatie.
Solvabiliteitsratio
Solvabiliteit geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Het kengetal geeft de verhouding weer tussen het eigen vermogen en het balanstotaal. Een solvabiliteit van ongeveer 50% geeft aan dat de helft van het totale vermogen van de gemeente gefinancierd is met eigen vermogen. Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten. Er is geen probleem voor de financiële positie. Tegenover de schulden staat voldoende eigen vermogen.
Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Bij de structurele exploitatieruimte betekent een positief percentage dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is flexibeler dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn.
Grondexploitatie
De afgelopen jaren is gebleken dat de grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Hoe hoger het percentage, hoe groter het financieel risico gegeven de huidige marktomstandigheden.
Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert deze lasten ieder jaar in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB en de rioolheffing en reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt berekend door de totale woonlasten voor een meerpersoonshuishouden in een bepaald jaar te vergelijken met het landelijk gemiddelde in het voorgaande jaar en uit te drukken in een percentage.